Οι ήρωές μας

Γεώργιος Αρτεμίου Χαραλάμπους

Ο Γεώργιος Αρτεμίου Χαραλάμπους κατάγεται από τα Πέρα Ορεινής. Γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1954 σε μια απλή, φτωχική οικογένεια.
Τα παιδικά του χρόνια ήταν πολύ δύσκολα, γεμάτα στερήσεις και σκληρή δουλειά στο κοπάδι του πατέρα του. Μαζί με τα άλλα τρία αδέρφια του μετά το σχολείο βοηθούσαν τον πατέρα τους στη μάντρα με τα πρόβατα.

Ο Γιώργος ήταν πολύ καλός μαθητής στο σχολείο. Είχε ταλέντο στη ζωγραφική και καθώς δεν είχε πού να ζωγραφίσει, ζωγράφιζε στους τοίχους του υπνοδωματίου του. Μέχρι σήμερα διατηρούνται αυτές οι ζωγραφιές στο πατρικό σπίτι. Στην Δ’ τάξη του δημοτικού οι γονείς του τον έβγαλαν από το σχολείο. Έπρεπε να δουλέψει για να ενισχύσει κι αυτός τα οικονομικά της οικογένειας. Έμαθε να φτιάχνει έπιπλα κι έγινε επιπλοποιός. Στα 18 του χρόνια, το 1972, κατατάχτηκε στην Εθνική Φρουρά. Το Γενάρη 1974 απολύθηκε, αρραβωνιάστηκε κι ετοίμαζε το γάμο του για το καλοκαίρι του 1974. Τον πρόλαβε όμως η εισβολή τον Ιούλιο.

Πήρε μέρος σε πολλές μάχες κατά τη διάρκεια της πρώτης εισβολής των Τούρκων. Στις 14 Αυγούστου 1974, όταν άρχισε η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής ο Γιώργος μαζί με άλλους είκοσι επτά στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν από τους Τούρκους στο χωριό Παλαίκυθρο.

Ο Γεώργιος Αρτεμίου αγνοείτο μέχρι το 2006. Τα λείψανά του, μαζί με εκείνα άλλων σταρατιωτών, βρέθηκαν σε λάκκο στο κατεχόμενο Τζιάος.
Ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA και παραδόθηκαν στους οικείους του το 2009.

Η κηδεία του έγινε το Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2009 στη γενέτειρά του.(πατήστε εδώ)
Η επικήδειος εκφωνήθηκε από τον πρόεδρο του Κοινοτικού Συμβουλίου κ. Κώστα Μηλιώτη (πατήστε εδώ)

Παντελής Νικολάου

Γεννήθηκε στις 3 Μαρτίου 1945 στα Πέρα. Ήταν ο μεγαλύτερος από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειάς του. Όταν ο Παντελής ήταν πέντε χρονών ο μικρότερος αδερφός του ήταν ενός χρόνου. Η μητέρα του έφευγε για δουλειά η ώρα 4:00 το πρωί και υπεύθυνος για τα παιδιά ήταν ο παππούς τους και ο Παντελής τον βοηθούσε παίζοντας με τα αδέλφια του στην αυλή τους. Βοηθούσε και τον πατέρα του στο καφενείο. Ήταν πολύ υπεύθυνος άνθρωπος.

Του άρεσε το διάβασμα και στο σχολείο ήταν πάρα πολύ καλός μαθητής. Τέλειωσε το δημοτικό σχολείο και το πρακτικό τμήμα του Παγκυπρίου Γυμνασίου. Ήθελε να σπουδάσει , όμως τα οικονομικά της οικογένειας δεν το επέτρεπαν, γι’ αυτό εργοδοτήθηκε στο Τμήμα Υδάτων. Εκεί είχε καλή θέση. Σχεδίασε τους υδατοφράκτες των Λευκάρων και της Γερμασόγειας.

Ανήκε στην ποδοσφαιρική ομάδα «Άρης» Περάτων. Το αγαπημένο του τραγούδι ήταν «Τα τρένα που φύγαν».

Όταν έγινε η τουρκική εισβολή το 1974, ο Παντελής ήταν 28 χρονών ήταν αρραβωνιασμένος με την Ειρηνούλλα Σαφειρίδου.

Στο κάλεσμα της πατρίδας έτρεξε να πολεμήσει. Ήταν στο πεζικό. Πρώτα πήγαν στην Κυθρέα κι από εκεί μεταφέρθηκαν όλοι στην Κερύνεια. Βρίσκονταν κάτω από κάποιες ελιές όταν τους επιτέθηκαν οι Τούρκοι. Έφυγαν από εκεί και ανέβηκαν σε μια πολυκατοικία. Στην πολυκατοικία δόθηκε μάχη, σύμφωνα με πληροφορίες που δόθηκαν από ανθρώπους που ήταν κρυμμένοι στο απέναντι από την πολυκατοικία σπίτι. Όταν αποφάσισαν να φύγουν από εκεί, ο Παντελής με μια ομάδα πήραν ένα δρόμο και οι υπόλοιποι πήραν άλλο δρόμο.

Τα οστά του Παντελή βρέθηκαν σε ομαδικό τάφο στην Κερύνεια, και αφού παραδόθηκαν στους οικείους του, τάφηκε με τιμές ήρωα στο Κοιμητήριο της Κοινότητας, το Σάββατο 27 Φεβρουαρίου 2010. (πατήστε εδώ)
Η επικήδειος εκφωνηθήθηκε από τον πρόεδρο του Κοινοτικού Συμβουλίου κ. Κώστα Μηλιώτη (πατήστε εδώ)
Φωτογραφικό Υλικό (1) και (2)

Χριστάκης Χαραλάμπους

Ο Χριστάκης Χαραλάμπους γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 1951 και γι’ αυτό τον ονόμασαν Χριστάκη. Ήταν γνωστός στο χωριό ως «ο Τάκης του Φούσκου». Τη μητέρα του την έλεγαν Μαρούλα και τον πατέρα του Χαράλαμπο. Ο Χριστάκης ήταν το τέταρτο από τα οκτώ παιδιά της οικογένειας του. Είχε πέντε αδελφές και δύο αδελφούς. Ήταν ψηλός και λεπτός.

Ήταν πολύ εργατικός και βοηθούσε πολύ τους γονείς του. Κάθε πρωί πριν ξεκινήσει για το σχολείο έπρεπε να βοηθήσει στο άρμεγμα του κοπαδιού που είχε ο πατέρας του και στο καθάρισμα της μάντρας. Το ίδιο γινόταν και μετά το σχολείο. Όταν τελείωσε το δημοτικό ακολούθησε το επάγγελμα του οικοδόμου.

Το Γενάρη του 1971 κατετάγη στο 361ο τάγμα πεζικού στο Συγχαρί. Απολύθηκε το 1973.

Το 1974, όταν ο Αττίλας έκανε εισβολή στην Κύπρο, παρουσιάστηκε στη μονάδα του. Ενάμιση μήνα μετά την τουρκική εισβολή «ο Τάκης του Φούσκου» ήταν αγνοούμενος.

Η Κηδεία του ήρωα, τέως αγνοουμένου Χριστάκη Χαραλάμπους Φούσκου

Η Κοινότητα Πέρα Ορεινής κήδεψε με τις πρέπουσες τιμές ένα ακόμη άξιο παλληκάρι της τον ήρωα Χριστάκη Χαραλάμπους Φούσκου.

Η εξόδιος ακολουθία του τέως αγνοουμένου Χριστάκη Χαραλάμπους έγινε την Κυριακή 13 Ιουνίου 2021 από τον Ιερό Ναό Παναγίας Οδηγήτριας της Κοινότητάς μας, προϊσταμένου του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Νεαπόλεως κ. Πορφύριου.

Στη νεκρώσιμη ακολουθία, η οποία έγινε με πλήρεις στρατιωτικές τιμές, παρέστησαν πλήθος κόσμου, συγγενείς, φίλοι, συμπολεμιστές και συγχωριανοί του ήρωα, κατέκλυσαν το ναό και τους γύρω χώρους.

Ο Χριστάκης κατετάγη από τους πρώτους στο κάλεσμα της Πατρίδας και πολέμησε με αυταπάρνηση και αυτοθυσία στα ιερά χώματα του Πενταδακτύλου.

Τα Οστά του, που ανευρέθηκαν στο κατεχόμενο χωριό Τέμπλος, ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA.

Η υποδοχή του φερέτρου του ήρωα έγινε στην Πλατεία της Κοινότητας. Η πομπή που σχηματίστηκε κατευθύνθηκε με λάβαρα και σημαίες στην Εκκλησία μας, όπου και έγινε η εξόδιος ακολουθία.

Επικήδειους λόγους εξεφώνησαν η αδελφή του ήρωα Ευδοκία Φιλίππου και ο Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ, Βουλευτής κ. Άντρος Κυπριανού

Εκ μέρους της Πολιτείας παρέστη ο Επίτροπος Ορεινών Κοινοτήτων κ. Χαμπιαούρης, ο οποίος απένειμε στην οικογένεια του ήρωα το μετάλλιο μέγιστης προσφοράς προς την πολιτεία.

Στεφάνια κατέθεσαν τα αδέλφια του ήρωα, οι τοπικές αρχές της ευρύτερης Ταμασού και τα οργανωμένα σύνολα της Κοινότητάς μας.

Τον ήρωα ξεπροβόδισε εκ μέρους της Κοινότητας η Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου κα. Θεοδοσία Μάου Παρτασή η οποία στο μεστό και λιτό της λόγο ανέφερε μεταξύ άλλων:

« ……………. Τα λόγια τα μεγάλα, τα ψεύτικα: «Ανασήκωσε την πλάτη κι απόσεισέ τους Πενταδάκτυλε μου» λέει το τραγούδι. Όμως αυτό είναι δική μας υποχρέωση. Όλων μας. Λαού και ηγεσίας.  Κάθε μέρα, αλλά περισσότερο κάθε φορά που στεκόμαστε μπροστά στους ήρωες μας, κάθε φορά που κηδεύουμε κάποιο παλικάρι μας, θα πρέπει να νοιώθουμε πιο έντονη την υποχρέωση αυτή. Την υποχρέωση να δικαιώσουμε την θυσία τους, να αποκαταστήσουμε την ειρήνη και την ελευθερία στον τόπο μας…………………».

Το Κοινοτικό Συμβούλιο διερμηνεύοντας και τα αισθήματα του συνόλου της Κοινότητάς μας σε τακτική του συνεδρία μεταξύ άλλων αποφάσισε:

1. Να αποδώσει στον τέως αγνοούμενο Χριστάκη Χαραλάμπους Φούσκου τιμές ήρωα.
2. Να αναλάβει την κηδεία και την ταφή του ήρωα με δημόσια δαπάνη.
3. Να μετονομάσει την μέρος της οδού Ταμασού, όπου και το πατρικό σπίτι του ήρωα, σε οδό Χριστάκη Χαραλαμπούς Φούσκου.
4. Να ξεπροβοδίσει τον ήρωα εκ μέρους της Κοινότητας η Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου.

Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει.

Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Νεαπόλεως κ. Πορφύριος πρόεστη της εξόδιου ακολουθίας.

Ο ήρωας Χριστάκης Χαραλάμπους κηδεύτηκε με πλήρης στρατιωτικές τιμές.

Η αδελφή του ήρωα κ. Ευδοκία Φιλίππου αποχαιρετά τον αδελφό της εκ μέρους της οικογένειας.

Ο Βουλευτής της ΑΚΕΛ Αριστερά – Νέες Δυνάμεις, κ. Άντρος Κυπριανού, εκφωνεί τον επικήδειο.

Η Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Πέρα Ορεινής κα. Θεοδοσία Μάου Παρτασή ξεπροβοδίζει εκ μέρους της Κοινότητάς μας τον ήρωα.

Χαράλαμπος Μηνά

Ο Χαράλαμπος Μηνά ήταν το πιο μικρό παιδί της οικογένειάς του. Γεννήθηκε 1944 στα Πέρα. Παντρεύτηκε με την κ. Μαρούλα τον Οκτώβρη του 1972 και το Γενάρη του 1974 γεννήθηκε η κόρη τους. Ήταν ράφτης στα Πέρα Ορεινής. Δούλευε με τον αδερφό του τον Κυριάκο.
Του άρεσε πολύ το κυνήγι και το ποδόσφαιρο. Έπαιζε στην ομάδα «Άρης». Φημιζόταν για το πολύ δυνατό σουτ που είχε. Ήταν ιδιαίτερα αγαπητός σε όλο το χωριό και του άρεσε η διασκέδαση κι ο χορός. Έγραφε και δίστιχα.

Όταν έγινε επιστράτευση έφυγε μαζί με άλλους για να αντιμετωπίσει τους Τούρκους. Τον έστειλαν στην περιοχή της Κερύνειας, όπου είχε υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία το 1963. Μετά από μια μάχη, στον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας στις 22 Ιουλίου 1974, όλη η ομάδα που ήταν ο Χαράλαμπος χάθηκε. Αγνοούνται όλοι μέχρι σήμερα. Όλες οι προσπάθειες των δικών του δεν απέδωσαν κανένα αποτέλεσμα σχετικά με τι απέγινε.

Τα οστά του Χαράλαμπου Μηνά  ανευρέθησαν παρά τον Γ.Σ. Πράξανδρο Κερύνειας και ταυτοποιήθηκαν με την μέθοδο DNA.και αφού παραδόθηκαν στους οικείους του, τάφηκε με τιμές ήρωα στο Κοιμητήριο της Κοινότητας, την Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2010. (πατήστε εδώ)

Επικήδειους εξεφώνησαν η Ευρωβουλευτής κα Ελένη Θεοχάρους ο Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου κ. Κώστας Μηλιώτης

Φωτογραφικό υλικό (πατήστε εδώ)

To ποίημα αυτό εμπνεύστηκε εντελώς μόνη η μικρή Χαρά Πατατάκου, ηλικίας μόλις 5,5 χρονών, εις μνήμη του ήρωα παππού της Χαράλαμπου Μηνά.

Ακόμα ένα ποίημα από τη θυγατέρα του Έλενα Μηνά.

Ανδρέας Γιαλλουρίδης (Ρίκκος)

Ο Ανδρέας γεννήθηκε στα Πέρα Ορεινής το 1942. Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στο Δημοτικό Σχολείο Αγίας Νάπας, όπου ο πατέρας του ήταν διευθυντής. Ήταν πολύ καλός χαρακτήρας, ήσυχος και όλοι τον αγαπούσαν.

Όταν τέλειωσε το γυμνάσιο διορίστηκε στο Δημαρχείο Λευκωσίας και μετά στην Τράπεζα Κύπρου. Τέλειωσε το στρατό και το 1971 παντρεύτηκε με την κ. Στέλα από την Αγία Νάπα. Το 1972 απέκτησαν το πρώτο τους παιδί, τον Κωνσταντίνο. Όταν χάθηκε ο Ανδρέας ο γιος του ήταν δύο χρονών και η κ. Στέλα ήταν δύο μηνών έγκυος την κόρη τους την Αντιγόνη. Κατατάχτηκε στο στρατό όταν έγινε η εισβολή όπως και πολλοί που πήγαν να υπερασπίσουν την Κύπρο που κινδύνευε.

Όταν έγινε η εκεχειρία άρχισαν οι στρατιώτες να επιτρέφουν, αλλά ο Ανδρέας δεν εμφανίστηκε. Μετά από ώρες τηλεφώνησε από την Κερύνεια και είπε ότι ήταν με άλλους εγκλωβισμένος στις αποθήκες χαρουπιών του Σεβέρη και δεν ήξεραν μέχρι πού είχαν φτάσει οι Τούρκοι. Δεν κρατούσαν όπλα και ήταν όλοι ντυμένοι με πολιτικά – μόνο μερικές κουβέρτες είχαν και μερικές κονσέρβες. Ήθελαν να τους πληροφορήσουν για να ξέρουν πώς θα προχωρήσουν, γιατί εκεί που βρισκόταν ήταν ερημωμένα τα πάντα. Το τηλεφώνημα το έκαναν από ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι Άγγλου, που ήταν δίπλα στις αποθήκες και που είχαν παραβιάσει τις πόρτες για να τηλεφωνήσουν. Οι δικοί του προσπάθησαν μέσω της κυβέρνησης, της αστυνομίας και του Ερυθρού Σταυρού να πάρουν πληροφορίες για να τους βοηθήσουν, γιατί, όπως τους είχε πει, είχαν και κάποιο πληγωμένο μαζί τους και θέλανε βοήθεια. Δυστυχώς, κανένας δεν μπόρεσε να βοηθήσει και να δώσει πληροφορίες μέχρι πού είχαν φτάσει οι Τούρκοι.

Την άλλη μέρα επικοινώνησαν με κάποιο γνωστό από την Κερύνεια. Πήγε και τους βρήκε και τους είπε να πάνε στο ένα άλλο σπίτι και εκεί θα τους πήγαινε φαΐ μέχρι να δουν τι θα γίνει. Από τότε χάθηκε κάθε επικοινωνία με την οικογένεια. Όσες προσπάθειες και αν έγιναν από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα και ο Ανδρέας είναι ακόμα στο μεγάλο κατάλογο των Ελληνοκύπριων αγνοουμένων.

(Οι πληροφορίες είναι από συνεντεύξεις των συγγενών που είναι καταγραμμένες στο βιβλίο «Φωνή αγώνα», έκδοση του Δημοτικού Σχολείου Πέρα Ορεινής, 2001 -2002).

Κώστας Σταυρινού Σώττου  (πεσώντας του 1974)

Ο Κώστας Σταυρινού Σώττου ήταν ο πιο μικρός από τους πέντε γιους της οικογένειας του Σταυρινού Καμηλάρη και της Ελένης Σταυρινού Καμηλάρη από τα Πέρα Ορεινής. Γεννήθηκε το 1929 και είχε διαφορά 15 χρόνια από το μεγάλο του αδερφό. Όλοι στην οικογένεια είχαν αδυναμία στον Κώστα και τον αγαπούσαν πολύ, γιατί ήταν ο Βενιαμίν της οικογένειας.

Έμαθε τα πρώτα γράμματα στο δημοτικό σχολείο του χωριού του, βοηθώντας συγχρόνως το μεγάλο του αδερφό που είχε κατάστημα στα Πέρα.

Αργότερα φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο. Αποσύρθηκε όμως από το σχολείο γιατί αντιμετώπιζε κάποια προβλήματα υγείας, αλλά δεν έμεινε αμόρφωτος. Ο αδερφός του φρόντισε και του έβαλε δάσκαλο στο σπίτι κι έτσι ο Κώστας μορφώθηκε. Φρόντισε επίσης κι έμαθε να παίζει κιθάρα.
Αργότερα ασχολήθηκε με το εμπόριο μαζί με τον αδερφό του τον Παντελή.

Νυμφεύτηκε την κ. Λούλα Ασκώτη-Σώττου και απέκτησαν δύο παιδιά, τον Αχιλλέα και τον Παντελή.
Η οικογένεια προόδευε και ζούσε ευτυχισμένη μέχρι το μαύρο καλοκαίρι του 1974. Όταν έγινε το πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου 1974, η οικογένεια βρέθηκε στο εξοχικό τους στο «Έξι Μίλι» στην Κερύνεια.

Το Σάββατο άκουσαν τ’ αεροπλάνα που βομβάρδιζαν τον κύριο δρόμο Κερύνειας – Καραβά και κατάλαβαν πως ήταν τουρκικά. Από τους βομβαρδισμούς έσπασαν τα τζάμια του σπιτιού τους και η εξώπορτα. Η οικογένεια αποφάσισε να μείνει εκεί κι όταν έρχονταν τ’ αεροπλάνα για να βομβαρδίσουν κρύβονταν όλοι στο δωμάτιο του μπάνιου. Αυτό κράτησε μέχρι την Κυριακή το απόγευμα, οπότε μπήκαν στο σπίτι από τη σπασμένη πόρτα Τούρκοι στρατιώτες. Άκουσαν θόρυβο στο μπάνιο και πυροβόλησαν την πόρτα. Από τους πυροβολισμούς πληγώθηκε ο Κώστας στο χέρι και ο Αχιλλέας πάνω από το αυτί. Οι Τούρκοι τους συνέλαβαν όλους και τους οδήγησαν στο «Πέντε μίλι» όπου βρίσκονταν κι άλλοι Ελληνοκύπριοι κρατούμενοι. Μετά τους πήραν στις καμπίνες, όπου η κ. Λούλα κατάφερε να περιποιηθεί τους δικούς της δένοντας τα τραύματα τους με τα πουκάμισα τους. Αργότερα πήρε τα παιδιά και πήγε εκεί που ήταν οι άλλοι κρατούμενοι, για να μη βλέπουν τα παιδιά τους πληγωμένους. Η ίδια φρόντισε ο άντρας της να μεταφερθεί στο σπίτι του Παπαέλληνα, που είχε μετατραπεί σε πρόχειρο νοσοκομείο. Ήταν όμως αργά. Ο Κώστας είχε χάσει πολύ αίμα. Την Τρίτη η κ. Λούλα κατάφερε να επιστρέψει εκεί που άφησε το σύζυγό της, τον βρήκε όμως νεκρό. Δεν της τον έδωσαν να τον θάψει..

(Οι πληροφορίες είναι από συνεντεύξεις των συγγενών που είναι καταγραμμένες στο βιβλίο «Φωνή αγώνα», έκδοση του Δημοτικού Σχολείου Πέρα Ορεινής, 2001 -2002).

ΒΙΒΛΙΟ ΦΩΝΗ ΑΓΩΝΑ- ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΥΣ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΜΑΡΤΥΡΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ
ΤΕΛΕΤΗ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΩΝ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΩΝ