Ο Συνεργατισμός στα Πέρα
Ο Συνεργατισμός είναι ένας θεσμός κοινωνικός, οικονομικός, μη κερδοσκοπικός και πρωτίστως ανθρωποκεντρικός. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος είναι ο άνθρωπος, οι ανάγκες και τα απορρέοντα προβλήματά του. Οι συνεργατικές εταιρείες που δημιουργήθηκαν βασίσθηκαν στις αξίες της αυτοβοήθειας, της αυτοευθύνης, της δημοκρατίας, της ισότητας, της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης. Σύμφωνα με την παράδοση τα μέλη των Συνεργατικών εταιρειών πιστεύουν στις ηθικές αξίες της εντιμότητας, της ειλικρίνειας, της κοινωνικής ευθύνης και της μέριμνας για τους άλλους. Οι συνεργατικές Αρχές διατυπώθηκαν το 1844 από τους «Δίκαιους Σκαπανείς» του Rochdale του Ηνωμένου Βασιλείου που βασίσθηκαν στις ιδέες του Robert Owen και ισχύουν σχεδόν αναλλοίωτες μέχρι σήμερα. Οι περιορισμένες μεταβολές στο περιεχόμενό τους, που έκτοτε μεσολάβησαν, οφείλονται στη διαφοροποίηση των συνθηκών της αγοράς και των κανόνων λειτουργίας της.
Οι Συνεργατικές Αρχές είναι:
α) Εθελοντική και ανοικτή συμμετοχή.
β) Δημοκρατικός έλεγχος των μελών.
γ) Οικονομική συμμετοχή των μελών.
δ) Αυτονομία και ανεξαρτησία.
ε) Εκπαίδευση κατάρτιση και πληροφόρηση.
στ) Συνεργασία μεταξύ των συνεργατικών εταιρειών.
ζ) Κοινωνικό ενδιαφέρον.
Ενώ στις χώρες της Ευρώπης κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα η Συνεργατική δραστηριότητα προσελάμβανε μεγάλες διαστάσεις στην Κύπρο οι πρώτες Συνεργατικές κινήσεις εκδηλώθηκαν κατά τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα.
Διάφορες όμως δραστηριότητες συνεργατικής πρακτικής υπήρχαν από αρχαιοτάτων χρόνων, τόσο στην κοινότητα μας όσο και σε άλλες κοινότητες της Κύπρου. π.χ. οι άνθρωποι συνεργάζονταν μεταξύ τους στο φύτεμα αμπελιών, στην βοσκή των κοπαδιών τους, στην σπορά, στον θερισμό και στο αλώνισμα των δημητριακών τους. Οι γυναίκες επίσης συνεργάζονταν στην παραγωγή χαλουμιών, στο κόψιμο του τραχανά, στην εκτροφή μεταξοσκώληκα και άλλα.
Επίσης κατά τα τέλη του 19ου αιώνα και τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα λειτούργησαν κάποια ταμιευτήρια τα οποία δεν ήταν εντελώς ξένα με την Συνεργατική φιλοσοφία. Το 1904 ο τότε Διευθυντής Γεωργίας W. Bevan δημοσίευσε μια μελέτη με τίτλο «Γεωργικές Τράπεζες» στην οποία περιέγραφε τη δραστηριότητα των αγροτικών τραπεζών όπως είχαν ιδρυθεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ανέπτυξε στην συνέχεια έντονη δραστηριότητα σε ολόκληρη την Κύπρο επισκεπτόμενος πολλά μέρη σε μια προσπάθεια να κεντρίσει το ενδιαφέρον των αγροτών στην ίδρυση συνεργατικών εταιρειών και να εμφυτεύσει στην συνείδηση των γεωργών τις συνεργατικές αξίες. Φαίνεται ότι οι ενέργειες αυτές του W. Bevan ώθησαν και τους Περατίτες να δημιουργήσουν το Ταμιευτήριο τους το έτος 1905. Το ταμιευτήριο αυτό δεν ήταν βασισμένο πλήρως στις συνεργατικές αξίες και ποτέ δεν αγκαλιάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τους Περατίτες ούτε μπόρεσε να τους προσφέρει ουσιαστική βοήθεια. Την εποχή εκείνη οι γεωργοί παγκύπρια μαζί με τα μέλη των οικογενειών τους αποτελούσαν το 80% του πληθυσμού. Το ποσοστό αυτό στην κοινότητα μας την εποχή εκείνη πρέπει να ήταν ακόμη μεγαλύτερο.
Δυστυχώς τα πρώτα Ταμιευτήρια και ακολούθως οι πρώτες συνεργατικές εταιρείες που συγκροτήθηκαν πρόχειρα διαλύθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα για τους πιο κάτω λόγους:
α) Δυσκολία στην εξασφάλιση κεφαλαίων για κάλυψη των αναγκών τους.
β) Στην ισχυρή επιρροή των τοκογλύφων. Οι αγρότες την εποχή εκείνη φοβόντουσαν να έρθουν σε σύγκρουση μαζί τους γιατί οι περισσότεροι ήταν καταχρεωμένοι σ’ αυτούς.
γ) Ο αναλφαβητισμός και η αμάθεια.
δ) Η απροθυμία της αποικιοκρατικής κυβέρνησης της Αγγλίας να βοηθήσει τον αγροτικό κόσμο για να μην έρθει σε σύγκρουση με το οικονομικό κατεστημένο της εποχής εκείνης.
ε) Η γεωγραφική θέση της Κύπρου σε συνάρτηση με τα περιορισμένα μέσα επικοινωνίας που υπήρχαν δεν έδιδαν την ευκαιρία στους Κύπριους να παρακολουθούν τις εξελίξεις κοινωνικές και οικονομικές που συνέβαιναν στην Ευρώπη.
Το 1914 ψηφίζεται ο πρώτος νόμος «Περί Συνεργατικών Εταιρειών». Το 1925 ιδρύεται η Γεωργική Τράπεζα. Το 1928 διορίστηκε Έφορος Συνεργατικών Εταιρειών και τρεις επιθεωρητές που ήσαν υπάλληλοι του Γεωργικού Τμήματος. Το Τμήμα Συνεργατικής Ανάπτυξης ιδρύθηκε το έτος 1936.
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΠΕ ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ
Θεώρησα σκόπιμο να παραθέσω τα πιο πάνω στοιχεία σε συντομία για να μπορέσουμε όλοι να καταλάβουμε τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούσαν την εποχή εκείνη και να κατανοήσουμε και να εκτιμήσουμε στις πραγματικές του διαστάσεις το εγχείρημα των 37 φιλοπρόοδων κατοίκων 23 από τα Πέρα, 10 από το Πολιτικό και 4 από το Επισκοπείο να ιδρύσουν στις 25.11.1928 την Σ.Π.Ε (ΠΕΡΑΤΩΝ) ΠΕΡΑ-ΟΡΕΙΝΗΣ. Αυτή ιδρύθηκε σύμφωνα με την Συνεργατική Νομοθεσία και εγγράφηκε από τον Έφορο Συνεργατικών Εταιρειών με αριθμό 145/1928.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ
Στα Πέρα που εκείνη την εποχή ήταν ένα περιφερειακό Εμπορικό και Οικονομικό Κέντρο, αναπτύχθηκαν και άλλες Συνεργατικές δραστηριότητες και Συνεργατικές Εταιρείες όπως:
α) Η Συνεργατική Δενδροκομική Εταιρεία «Ταμασσός» που ενεγράφη το 1931 με αριθμό εγγραφής 176/31 και διαλύθηκε στις 3.4.1950. Η Εταιρεία αυτή ανάπτυξε πλούσια δεντροφυτευτική δράση τόσον εντός των ορίων της κοινότητας όσον και εκτός και κυρίως στην περιοχή Κουτουμίτη των χωριών Καμπιών και Καπέδων.
β) Η Συνεργατική Εταιρεία Γεωργικών Μηχανημάτων Πέρα που ενεγράφη το έτος 1948 με αριθμό εγγραφής 313/48 και διαλύθηκε στις 12.12.1959.
γ) Το Συνεργατικό Παντοπωλείο Πέρα που ενεγράφη το έτος 1953 με αριθμό εγγραφής 466/1953 και διαλύθηκε και συγχωνεύθηκε με την Σ.Π.Ε ΠΕΡΑΤΩΝ το έτος 1979.
Το έτος 1945 δημιουργείται στο χωριό Εργάτες η Σ.Π.Ε ΕΡΓΑΤΩΝ και αποχωρούν τα μέλη που προέρχονται από τους Εργάτες. Το έτος 1955 δημιουργείται η Σ.Π.Ε ΑΝΑΛΙΟΝΤΑ και αποχωρούν τα μέλη που προέρχονται από τον Αναλιόντα.
Το έτος 1960 δημιουργείται η Σ.Π.Ε ΕΠΙΣΚΟΠΕΙΟΥ και αποχωρούν τα πλείστα μέλη από την κοινότητα αυτή. Το έτος1961 δημιουργείται η Σ.Π.Ε ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ και αποχωρούν τα πλείστα μέλη από την κοινότητα αυτή. Το έτος 1963 δημιουργείται η Σ.Π.Ε ΚΑΜΠΙΩΝ και αποχωρούν τα μέλη που προέρχονται από την κοινότητα αυτή.
Η δημιουργία σε κάθε κοινότητα της δικής της Συνεργατικής και την αποχώρηση των μελών που προέρχονταν από αυτή δημιούργησε αρκετά προβλήματα στη λειτουργία της εταιρείας κυρίως τα έτη 1960 – 1963.
Στην συνέχεια η εταιρεία άρχισε να ανακάμπτει και συνέχισε την ανάπτυξη της. Το έτος 1979 απορροφά το Συνεργατικό Παντοπωλείο Περάτων που διαλύθηκε με διάταγμα του Έφορου Συνεργατικών Εταιρειών.
Το έτος 1996 απορροφά την Σ.Π.Ε ΑΝΑΛΙΟΝΤΑ που διαλύθηκε με διάταγμα του Έφορου Συνεργατικών Εταιρειών και επεκτείνει την περιοχή εργασιών της στο χωριό Αναλιόντα.
Με την ένταξη της πατρίδας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις νέες συνθήκες που δημιουργήθηκαν οι Συνεργατικές Εταιρείες μικρού μεγέθους που υπήρχαν στην πατρίδα μας (μία σε κάθε κοινότητα) δεν είχαν την αναγκαία Οργανωτική και Λειτουργική δομή που επιβαλλόταν από τις οδηγίες και Κανονιστικές αποφάσεις των αρμοδίων αρχών (Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και Εφόρου Υπηρεσίας Εποπτείας και Ανάπτυξης Συνεργατικών Εταιρειών).
ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ
Έτσι προέκυψε η ανάγκη των συγχωνεύσεων γειτονικών Συνεργατικών Εταιρειών για την δημιουργία μιας πιο εύρωστης Συνεργατικής Εταιρείας με την αναγκαία Οργανωτική και Λειτουργική δομή. Οι Αξιωματούχοι των Συνεργατικών Εταιρειών της περιοχής μας βλέποντας αυτήν την αναγκαιότητα προχώρησαν με την βοήθεια του Γραφείου του Έφορου Υπηρεσίας Εποπτείας και Ανάπτυξης Συνεργατικών Εταιρειών σε συμφωνία για συγχώνευση των Συνεργατικών Εταιρειών της περιοχής Ταμασσού. Έτσι η Σ.Π.Ε ΠΕΡΑΤΩΝ μετονομάζεται σε Σ.Π.Ε ΤΑΜΑΣΣΟΥ με περιοχή εργασιών τα χωριά Πέρα, Αναλιόντα, Καταλύοντα, Καπέδες, Καμπιά, Πολιτικό, Επισκοπειό, Εργάτες και Ψιμολόφου και τροποποιά τους Ειδικούς της Κανονισμούς. Οι τροποποιήσεις εγγράφονται από τον Έφορο Υπηρεσίας Εποπτείας και Ανάπτυξης Συνεργατικών Εταιρειών στις 4.6.2007.
Ταυτόχρονα με ημερομηνία 4.6.2007 ο Έφορος Υπηρεσίας Εποπτείας και Ανάπτυξης Συνεργατικών Εταιρειών εκδίδει διαταγή ακύρωσης της εγγραφής και διάλυσης των Σ.Π.Ε Εργατών, Ψιμολόφου, Καμπιών, Καπέδων, Πολιτικού και Επισκοπειού και μεταφορά όλως των στοιχείων του ενεργητικού και παθητικού των εταιρειών αυτών στην Σ.Π.Ε. Περάτων που μετονομάστηκε σε Σ.Π.Ε Ταμασσού.
Η Σ.Π.Ε Ταμασσού λειτοργούσε στην περιοχή Ταμασσού με ενδεκαμελή επιτροπεία και ένα κατάστημα Γεωργικών χρειωδών στην κοινότητα Περάτων και επτά καταστήματα έχοντας πέντε χιλιάδες μέλη και 27 άτομα προσωπικό 12 άνδρες και 15 γυναίκες. Τα καταστήματα τραπεζικών εργασιών βρίσκονται στα χωριά Πέρα, Εργάτες, Ψιμολόφου, Καμπιά. Καπέδες, Πολιτικό και Επισκοπειό.
Οι δυσάρεστες εξελίξεις οι οποίες σημειώθηκαν στην οικονομία του τόπου και οδήγησαν στον “θάνατο” του Συνεργατισμού στον τόπο μας, μας οδήγησαν και στο κλείσιμο της δικής μας τράπεζας. Αρχές του 2017 έκλεισε το πρατήριο γεωργικών χρειωδών και το 2018 έκλεισαν και τα γραφεία.
Μέρος των περιουσιακών στοιχειών της ΣΠΕ έχουν μισθωθεί στο Κοινοτικό Συμβούλιο, ενώ τα υπόλοιπα διαθετήθηκαν προς πώληση.
Λειτουργεί Κινητή Μονάδα της Ελληνικής Τράπεζας στην Κοινότητά μας κάθε Τετάρτη από τις 8.30π.μ. μέχρι τις 10.00π.μ.